Cotton Flower Drop : सध्या महाराष्ट्रातील अनेक भागांतील कापूस उत्पादक शेतकरी कपाशीची पातेगळ आणि फुलगळ या समस्येमुळे चिंतेत आहेत. सततचा पाऊस आणि ढगाळ हवामानामुळे झाडाला लागलेली पाती आणि फुले पिवळी पडून गळून जात आहेत, ज्यामुळे उत्पादनात मोठी घट येण्याची शक्यता आहे. या समस्येमागे नेमकी कोणती कारणे आहेत आणि त्यावर काय उपाययोजना करता येतील, याची सविस्तर माहिती आज आपण घेऊ.Cotton Flower Drop
पातेगळ आणि फुलगळ होण्याची प्रमुख कारणे:
कपाशीमध्ये पाते आणि फुले गळण्यामागे काही महत्त्वाची कारणे आहेत:
- सततचा पाऊस आणि अतिरिक्त नत्र: सततच्या पावसामुळे जमिनीत नत्राचे प्रमाण वाढते. अशा परिस्थितीत शेतकरी युरियासारख्या नत्रयुक्त खतांचा वापर करतात, ज्यामुळे झाडाची फक्त अनावश्यक वाढ होते आणि पाते गळतात. या काळात पिकाला नत्राची नव्हे, तर स्फुरद (Phosphorus) आणि पालाश (Potash) यांसारख्या अन्नद्रव्यांची जास्त गरज असते.
- सूर्यप्रकाशाचा अभाव: ढगाळ हवामानामुळे झाडांना पुरेसा सूर्यप्रकाश मिळत नाही. यामुळे प्रकाश संश्लेषण (Photosynthesis) प्रक्रिया नीट होत नाही आणि झाड स्वतःहून पाते आणि फुले गाळून टाकते.
- बुरशीचा प्रादुर्भाव: दमट आणि ओलसर हवामानामुळे झाडांवर बुरशी (Fungus) वाढते. या बुरशीमुळेही पाते कमकुवत होऊन गळून पडतात.
पातेगळ थांबवण्यासाठी प्रभावी फवारणी:
वरील सर्व कारणांवर नियंत्रण मिळवण्यासाठी खालील घटकांचा वापर करून एकात्मिक फवारणी करणे अत्यंत आवश्यक आहे:
- बुरशीनाशक (Fungicide): बुरशीच्या नियंत्रणासाठी हेक्झाकोनाझोल ५% (Hexaconazole 5%) या बुरशीनाशकाची फवारणी करावी.
- विद्राव्य खत (Water Soluble Fertilizer): नत्राचा वापर टाळून ०-५२-३४ या विद्राव्य खताचा वापर करावा. यातील स्फुरद आणि पालाश पाते आणि फुले मजबूत करून बोंडांची संख्या वाढवण्यास मदत करतात.
- सूक्ष्म अन्नद्रव्य (Micronutrient): परागीभवनाची प्रक्रिया सुधारण्यासाठी आणि पातेगळ रोखण्यासाठी बोरॉन (Boron) किंवा कॅल्शियम बोरॉन (Calcium Boron) या सूक्ष्म अन्नद्रव्यांचा वापर करणे महत्त्वाचे आहे.Cotton Flower Drop
फवारणीचे प्रमाण
वरील घटकांची फवारणी करताना खालील प्रमाण वापरावे (प्रति १५ लिटर पंप):
- हेक्झाकोनाझोल ५%: कंपनीच्या शिफारशीनुसार.
- ०-५२-३४: कंपनीच्या शिफारशीनुसार.
- बोरॉन: २५ ग्रॅम प्रति पंप.
- कॅल्शियम बोरॉन: २५ ते ३० ग्रॅम प्रति पंप.
महत्त्वाची सूचना
फवारणी करण्यापूर्वी स्थानिक कृषी तज्ज्ञ किंवा कृषी सेवा केंद्राचा सल्ला घेणे अधिक फायदेशीर ठरेल. तसेच, फवारणी करताना सुरक्षिततेची योग्य काळजी घेणे आवश्यक आहे.
या उपायांमुळे कपाशीतील पातेगळ आणि फुलगळ थांबण्यास निश्चितच मदत होईल आणि शेतकऱ्यांचे होणारे नुकसान टाळता येईल.Cotton Flower Drop